Verschil tussen Genesis 1 en Genesis 2

Evenals in het eerste deel wil ik het in dit tweede deel in openheid, maar toch ook met terughoudendheid, hebben over seksualiteit als een gave van God. In dit tweede deel gaat het over seksualiteit binnen het huwelijk, hoe je als man en vrouw daarmee omgaat. Het is goed om als christenen over dit onderwerp na te denken en ons erop te bezinnen aan de hand van de Bijbel.

We worden vanuit de wereld op een uiterst negatieve manier met dit onderwerp geconfronteerd. Daarom kunnen we niet beter doen dan naar de Bijbel te luisteren en te kijken naar de oorsprong, de instelling van het huwelijk. Dan hoeven we niet ver te bladeren, want direct al, op de eerste bladzijden, worden ons door God belangrijke dingen over het huwelijk verteld. Zowel in het eerste als in het tweede hoofdstuk van Genesis spreekt God erover.

Als we Genesis 1 vergelijken met Genesis 2 valt het op dat in Genesis 1 vooral het verschil tussen man en vrouw naar voren komt, terwijl in Genesis 2 de overeenkomst tussen man en vrouw meer aan de orde is. Er staat in Genesis 1 dat God hen “mannelijk en vrouwelijk” schiep (Gn 1:27). Daarmee wordt gezegd dat God de mens schiep in een mannelijke vorm en in een vrouwelijke vorm. God heeft één mens geschapen, maar die mens is als het ware een twee-eenheid.

Het is dit verschil dat door God wordt gezegend en waaraan Hij de roeping tot het krijgen van kinderen verbindt (Gn 1:28). Maar het krijgen van kinderen is niet het enige waarvoor man en vrouw aan elkaar gegeven zijn. In Genesis 2 lezen we dat man en vrouw ook aan elkaar gegeven zijn om wat ze gemeenschappelijk hebben en dat is een verlangen naar elkaar, om bij elkaar te zijn. Je hoort het Adam als het ware in verrukking uitroepen: “Deze is ditmaal been van mijn beenderen, en vlees van mijn vlees!” (Gn 2:23). Hij ontwaart in Eva iemand die bij hem past, die samen met hem een eenheid vormt.

We kunnen dus aan de hand van Genesis 1 en Genesis 2 zeggen dat de seksualiteit twee kenmerken heeft. Ten eerste wil God die gebruiken voor de voortplanting, het krijgen van kinderen. In de tweede plaats is seksualiteit een genieten van elkaar, de vreugde van de herkenning van de ander als iemand die bij je past.

Het uitgangspunt voor de beleving van de seksualiteit is het verschillend zijn van man en vrouw. Het is goed ons daarmee eerst bezig te houden en wel aan de hand van wat de Bijbel zegt over de schepping van Adam en Eva. Eva is geschapen uit de zijde van Adam (Gn 2:18,20-21). Zij is niet uit zijn hoofd genomen – zij is niet zijn meerdere; zij is ook niet uit zijn voeten genomen – zij is niet zijn voetveeg. Nee, zij is genomen uit zijn zijde. Daardoor neemt zij in de schepping een gelijkwaardige plaats in. Let wel, ze is gelijkwaardig aan de man, maar niet gelijk aan hem.

We kunnen het verschil tussen man en vrouw zoals de Bijbel ons dat laat zien niet genoeg benadrukken. We leven immers in een tijd waarin verwoede pogingen worden gedaan dit onderscheid aan alle kanten uit te wissen. Vooral de emancipatiebeweging maakt zich daarvoor sterk. In 1 Korinthiërs 11 lezen we over een rangorde die God ten aanzien van de man en de vrouw heeft ingesteld: “Maar ik wil dat u weet, dat Christus het Hoofd is van iedere man, en de man [het] hoofd van [de] vrouw, en God [het] Hoofd van Christus.” (1Ko 11:3). De man is het hoofd van de vrouw. Zo’n uitspraak past niet in het emancipatiebeleid waarmee we opdringerig, ja overdonderend worden geconfronteerd.

Het emancipatiestreven gaat uit van de gedachte dat de vrouw per definitie niet anders is. Het anders-zijn van de vrouw mag niet langer worden geaccepteerd. Ze moet worden bevrijd van wat haar altijd is opgelegd. Ze moet zich bewust worden gemaakt van haar rechten. Ze is, zo zegt men, ten onrechte altijd op een minderwaardige plaats gehouden. Nu moet gezegd worden, dat de vrouw vaak op een laag-bij-de-grondse manier is behandeld. In sommige culturen is dat nog altijd zo, maar ook in ons land zijn er schrijnende situaties van uitbuiting van de vrouw (geweest). Ze is en wordt misbruikt als sloof en als seksobject.

De Bijbel behandelt de vrouw niet als een schepsel van mindere kwaliteit. Dat mannen zo met vrouwen zijn omgegaan en soms nog omgaan, wil niet zeggen dat aan de vrouw nu een plaats moet worden toegekend die God haar niet toekent. Elke vrouw die de haar door God gegeven plaats inneemt, zal daarvan zeker de grootste voldoening ondervinden.

Het is het venijn van de emancipatiebeweging dat ze de vrouw ertoe brengt haar anders-zijn niet (langer) onder ogen te zien. Vrouwen kunnen er moeite mee hebben dat ze anders zijn dan mannen. Zij hebben soms grote problemen met hun eigen lichaam, met wat daarin allemaal omgaat. Het is van belang dat zowel de vrouw als de man het verschillend-zijn in de gaten houdt. De vrouw is anders van bouw en beleeft veel dingen anders. Dat is niet vervelend en onacceptabel. Integendeel, het is een schitterende aanvulling op de beperkingen van de man. Een vrouw is gegeven als hulp.

God Zelf ziet het gemis van Adam en voorziet daarin door Eva te maken: “Ik zal een hulp voor hem maken als [iemand] tegenover hem” (Gn 2:18). Dit betekent dat de man een hulp nodig heeft. Hulp-zijn is geen degradatie van de vrouw. Van God staat meerdere keren in de Bijbel dat Hij voor Zijn volk een hulp is, bijvoorbeeld: “Onze ziel verwacht de HEERE, Hij is onze hulp en ons schild” (Ps 33:20) en “Onze ziel verwacht de HEERE, Hij is onze hulp en ons schild” (Ps 146:5). Dat is niet gering. Toch wordt het in de wereld waarin wij leven als iets minderwaardigs, als iets negatiefs naar voren gebracht. Man en vrouw moeten volkomen gelijk zijn.

Het in het oog houden van het verschil tussen man en vrouw betekent eerbied voor de Eigenaar, de Schepper van dit verschil. De grote tegenstander van God, de satan, zal al zijn pogingen blijven aanwenden om ook op dit terrein het werk van de Schepper aan te vallen. Hij heeft in de emancipatiebeweging een prachtig wapen in zijn hand. Velen heeft hij al blind gemaakt voor het verschil. De verschillen tussen man en vrouw verdwijnen steeds meer. Het overkomt je regelmatig dat je pas na goed kijken, kunt zien of je met een man of met een vrouw te maken hebt. In streven, in gedrag, in houding, in kleding, in haardracht heeft het verschijnsel uniseks de samenleving doordrongen.

In het al eerder aangehaalde 1 Korinthiërs 11 staat duidelijk op welke manier een vrouw en man in hun uiterlijk kunnen laten zien dat zij innerlijk rekening houden met de verschillende plaats die God hun in de schepping heeft gegeven: “Iedere man die bidt of profeteert met [iets] op zijn hoofd, onteert zijn Hoofd; en iedere vrouw die bidt of profeteert met ongedekt hoofd, onteert haar hoofd; want het is een en hetzelfde alsof zij geschoren was. Want als een vrouw niet gedekt is, laat zij zich ook [maar] het haar laten afknippen; maar als het voor een vrouw een schande is zich het haar te laten afknippen of zich te laten scheren, laat zij zich dan dekken” (1Ko 11:4-6).

Velen zeggen dat we hier met een achterhaalde zaak te maken hebben. Men spreekt over ‘tijdgebonden’. Dat gold vroeger wel, maar is nu uit de tijd, zegt men. Laten we echter bedenken dat het gaat om wat God in de schepping heeft ingesteld. Dat wil Hij geëerbiedigd zien. Het komt allemaal op losse schroeven te staan, als de vrouw haar anders-zijn niet (meer) accepteert. Niet iedere vrouw die haar haar knipt of die bij het voorgaan in gebed haar hoofd niet dekt, gaat bewust in tegen wat God hier zegt. Maar het gaat om wat erachter zit en daar moeten we oog voor krijgen: het is een aanval op de eerbied die de Schepper toekomt en het wegroven van de zegen die een beloning is van gehoorzaamheid aan Hem.

In onze maatschappij wordt de vrouw gehersenspoeld om zich als een man te (gaan) gedragen. Dit gebeurt door het inspelen op de ontevredenheid die er vaak is over het feit van een vrouw te zijn. In een briefwisseling met een meisje schrijft Ingrid Trobisch haar: ‘Wanneer je het wezenlijke van jezelf meer in een broek voelt uitgedrukt, je daarin beter voelt, meer jezelf schijnt te zijn, dan vraag ik me toch af of je daarin ook niet een gebrek aan zelfrespect tot uitdrukking brengt. Zou je in het geheim vaak toch niet liever een jongen dan een meisje zijn?’

Er kunnen zich best wel gelegenheden voordoen waarbij een meisje of een vrouw een broek draagt, daar gaat het nu niet om. Het gaat om wat erachter zit, het motief, het waaróm van het dragen van een broek door meisjes. Als dat is zoals aan dit meisje wordt geschreven, is het niet slechts een kwestie van kleding, maar is het een identiteitskwestie. Zo iemand wil zichzelf niet accepteren als vrouw en zich daarom ook niet zo kleden.

Wat ik hierboven geschreven heb, is geen zijpaadje, maar heeft wezenlijk met ons onderwerp te maken. Het is voor de beleving van de seksualiteit door de vrouw van het belang dat zij zichzelf als vrouw accepteert. Zij mag zichzelf zien als een unieke schepping van God, want dat is ze.

Deze acceptatie is ook van belang als het gaat om de cyclus. Ook daarmee hebben veel vrouwen moeite. Een meisje schreef eens dat ze haar hele cyclus naar de maan wenste. In haar boekje Met vreugde vrouw zijn geeft Ingrid Trobisch waardevolle adviezen over het omgaan met de cyclus. Voor een goed functioneren van de vrouw in haar huwelijk is kennis en aanvaarding van haar cyclus onontbeerlijk. Het is belangrijke en goede voorbereiding op het huwelijk.

De vrouw moet zichzelf leren kennen en aanvaarden. De man is daarbij ten volle betrokken. Hij moet zijn vrouw leren kennen en aanvaarden zoals zij is. Hij mag zelfs verder gaan dan kennen en aanvaarden. Hij zal ertoe moeten komen haar te waarderen in haar anders-zijn. Als hij zijn vrouw dat laat merken, zal dat een grote stimulans voor haar zijn en zal zij er geen moeite meer mee hebben anders te zijn dan de man. Het zal de beleving van de seksualiteit ten goede komen.

Ik moet er overigens niet aan denken dat de hele maatschappij alleen uit mannen zou bestaan. Wat een ‘grijze massa’ zou dat zijn. Daarnaar zijn we, door het vervagen van de uiterlijke verschillen, wel op weg. Een vrouw geeft kleur en fleur aan het bestaan van de mens op aarde. Zij is te vergelijken met een schitterende bloem in de schepping. Het mag de vrouw duidelijk worden gemaakt, ze mag voelen, dat ze niet gelaten hoeft te accepteren dat ze vrouw is, maar dat ze een uniek scheppingswerk van de Schepper is. Ze mag dat in haar hele bestaan, haar gedrag en uiterlijk laten zien.

Het gaat er dus om dat man en vrouw elkaar leren kennen. De man moet zijn vrouw liefhebben en geduld en begrip tonen. Voor de vrouw is het van belang dat zij positieve gedachten ontwikkelt over zichzelf, de seksualiteit en haar man.

Een van de belangrijkste dingen die in een huwelijk moeten plaatsvinden is, dat de man zijn vrouw gaat waarderen. Daarvoor zal hij verstand van zijn vrouw moeten krijgen. In 1 Petrus 3 staat: “Mannen, evenzo, woont bij hen met verstand als bij een zwakker vat, het vrouwelijke, en bewijst hun eer, omdat zij ook mede-erfgenamen van [de] genade van [het] leven zijn, opdat uw gebeden niet verhinderd worden” (1Pt 3:7). De man kan zijn vrouw eer bewijzen door zijn best te doen haar te leren begrijpen.

Dat is voor een man een hele klus. Een man kan verstand hebben van alles en nog wat. Helaas moet het wel eens gezegd worden dat een man meer verstand heeft van zijn auto of van zijn werk dan van zijn vrouw. Om ergens verstand van te krijgen moet je je inspannen. Als de man zich ervoor inzet om zijn vrouw te leren begrijpen, zal dat het leven voor de vrouw heel wat aangenamer maken, dan als de man haar steeds verwijten maakt over haar manier van gedragen en reageren.

Zeker moet een vrouw ook leren haar man te begrijpen. Zij moet ook leren hoe een man in elkaar zit, waar zijn belangstelling naar uit gaat en waarom, zodat zij daarin kan gaan delen. Man en vrouw zullen in dit leerproces steeds meer op elkaar inspelen en een steeds harmonieuzere eenheid vormen. Dit heeft ook invloed op de seksualiteitsbeleving. Het genot ervan zal toenemen.