God is de God van relaties

In 2004 heb ik een boekje geschreven met de titel ‘Trouwen of samenwonen’, uitgegeven door Het Zoeklicht. Dit boekje is al enige tijd uitverkocht. Ik heb er wel eens aan gedacht het te actualiseren. Dat dit nu is gebeurd, is vooral te danken aan een lezing die ik op 2 april 2016 in Veenendaal heb gehouden onder de titel ‘Voorhuwelijkse kwesties, vinden van een levenspartner, datingsites, trouwen of samenwonen’. [De lezing kan worden gedownload op www.oudesporen.nl onder ‘audio’.]

In de aankondiging van de lezing is het volgende geschreven over de inhoud ervan: ‘Het vinden van een gelovige levenspartner lijkt moeilijker te zijn dan vroeger. Datingsites bieden de mogelijkheid om iemand te vinden die bij je past. Contact leggen via zo’n site is echter niet zonder risico. Kun je niet beter eerst samenwonen om elkaar echt te leren kennen, voordat je je voor het leven aan iemand verbindt?’ Wat in de aankondiging is gezegd, heeft stof genoeg geven om het boekje te actualiseren.

Er is behoefte aan duidelijkheid over deze onderwerpen. Er is voorlichting nodig voor ouders die hierover met vragen zitten en antwoorden willen hebben die gebaseerd zijn op Gods Woord. Dit boekje wil daarbij helpen. Mijn opzet is de lezer te stimuleren Gods Woord te onderzoeken om daarin het antwoord te vinden op de specifieke vragen waarmee iemand kan zitten.

Ook andere aspecten die nauw aan het huwelijk zijn verbonden, komen ter sprake. Het is nodig om de Schrift te raadplegen over bijvoorbeeld echtscheiding, wel of niet naar aanleiding van overspel. En wat te denken van nieuwe familievormen en gender mainstreaming? Al deze kwesties spelen een steeds grotere rol in de samenleving en tal van geloofsgemeenschappen.

De inhoud is diep ingrijpend en de omvang groot. Ze raken de mens in de kern en het doel van zijn bestaan. Dit boekje gaat niet zozeer in op specifieke vragen waarmee iemand kan rondlopen, maar wil aangeven waar antwoorden op vragen rondom Gods origineel ten aan zien van het huwelijk te vinden zijn en dat is in het Woord van God. Daarvoor is geen diepgaande bijbelstudie nodig, maar een hart dat wil buigen voor Gods gezaghebbend en zegenrijk spreken.

Vasthouden aan Gods Woord is altijd van belang en dat geldt zeker ook voor deze dingen. Alleen dan zullen we als christenen in staat zijn om te voldoen aan de opdracht van de Heer Jezus om een conserverend en bederfwerend zout te zijn: “U bent het zout van de aarde” (Mt 5:13a). De keerzijde is: “Als nu het zout smakeloos wordt, waarmee zal het gezouten worden? Het deugt nergens meer voor dan om weggeworpen en door de mensen vertreden te worden” (Mt 5:13b). Vandaar dat we ons regelmatig op deze dingen moeten bezinnen, of we er nog wel het juiste zicht, Gods zicht, op hebben.

Ger de Koning
Middelburg, zomer 2017

Het onderwerp dat we willen bespreken, is belangrijk en ook boeiend. Om er het juiste zicht, Gods zicht, op te krijgen, moeten we een onafhankelijk ijkpunt hebben. Dat ijkpunt is Gods Woord. We zullen daarbij te rade moeten gaan. We zullen God aan het Woord moeten laten. Voordat we ons zinvol met andere relatievormen dan het huwelijk kunnen bezighouden, moeten we eerst weten wat het huwelijk is naar Gods gedachten. Als we helder hebben wat God met het huwelijk heeft bedoeld, kunnen we over zaken gaan spreken die vóór of buiten het huwelijk liggen.

Op tal van terreinen constateren we afwijkingen van de waarheid van Gods Woord. Die kunnen we constateren omdat Gods Woord ons de herkomst of het origineel van alle dingen vertelt. We kunnen een afwijking pas onderkennen als we de waarheid van Gods Woord kennen. Dat geldt zeker ook voor het huwelijk. Als we weten wat Gods Woord daarover zegt, zal elke alternatieve samenlevingsvorm als een leven in de leugen ontmaskerd worden.

De Heer Jezus geeft het voorbeeld als Hij een vraag krijgt over echtscheiding (Mt 19:3-6). Hij verwijst dan naar Gods origineel. Ik kom daar op terug. We worden in allerlei zaken in een sneltreinvaart weggevoerd van Gods origineel, vooral met betrekking tot het huwelijk en het gezin. Recente ontwikkelingen die daaraan een stevige bijdrage leveren, zijn het meerouderschap en de genderbeweging.

Begrippen als huwelijk en gezin worden steeds weer anders gedefinieerd. De betekenis wordt aangepast aan wat mensen vinden en (willen) beleven. Het moet mensen gemakkelijk worden gemaakt om het huwelijk of wat daarmee gelijk wordt gesteld op hun eigen manier te beleven zonder zich door de Bijbel veroordeeld te voelen. Gods Woord wordt verdraaid en God worden woorden in de mond gelegd die Hij nooit heeft gesproken.

Het maakt niet uit wat God ervan zegt, als het maar goed voelt. Daarvoor worden allerlei excuses bedacht. Dat de mens daar goed in is, zegt Salomo al: “Zij hebben vele uitvluchten gezocht” (Pr 7:29). De christen die zegt christen te zijn, maar geen nieuw leven heeft, wil de Bijbel niet loslaten, maar die ook niet handhaven wanneer die als een knellend juk wordt ervaren. Wie aan Gods Woord wil vasthouden, ook op het terrein van huwelijk en gezin, wordt als achterlijk of in elk geval ouderwets en niet van deze tijd neergezet. Je mag niet zeggen dat een bepaalde vorm van samenleven zonde is.

De eerste tekst in de Bijbel die over het huwelijk gaat, staat al in het tweede hoofdstuk ervan: “Ook zei de HEERE God: Het is niet goed dat de mens alleen is; Ik zal een hulp voor hem maken als [iemand] tegenover hem” (Gn 2:18). Hier vinden we de oorsprong of instelling van het huwelijk. Niemand anders dan God heeft het huwelijk bedacht en ingesteld.

De tekst maakt duidelijk dat God de mens geschapen heeft als een relationeel wezen. God is de God van relaties. Mensen kunnen ook pas goed functioneren wanneer ze in een relatie staan. De eerste relatie die God tussen twee mensen tot stand brengt, is de huwelijksrelatie. Later ontstaan er meer relaties tussen mensen, zoals een familierelatie en een vriendschapsrelatie. Salomo spreekt in het bijbelboek Prediker over de waarde van relaties in algemene zin – waarbij een toepassing op het huwelijk zeker geoorloofd is – als hij zegt: “Twee zijn beter dan één, want [samen] krijgen zij een goede beloning voor hun zwoegen” (Pr 4:9).

Het boek Prediker is helemaal gewijd aan het onderzoek naar de zin van het leven. De Prediker, Salomo, is een man die alles heeft onderzocht en uitgeprobeerd wat het leven heeft te bieden. Na elk onderzoek, na elke ervaring, stelt hij vast: het is ”alles vluchtig en najagen van wind” (Pr 2:11,26). De conclusie van zijn diep en breed onderzoek is dat het hele leven zinloos en waardeloos is als je God niet bij je onderzoek en beleving betrekt. Dit is zeker ook van toepassing op de relaties tussen mensen. Die relaties krijgen pas hun volle betekenis én waarde als ze worden aangegaan en beleefd zoals God ze heeft bedoeld.

Voor ik verder inga op het onderwerp van dit boekje, wil ik eerst iets zeggen over de belangrijkste relatie in het leven van een mens. Deze relatie is de basis om optimaal te kunnen functioneren in alle andere relaties die het leven rijk is. En optimaal functioneren betekent optimaal genieten en gelukkig zijn. Het ontbreken van die relatie maakt het leven tot een ramp of tot een schijnvertoning van geluk. Ik doel op de relatie van een mens met God, Zijn Schepper, en met Jezus Christus, Die de Hersteller is van verbroken relaties.

Relaties bestaan omdat God bestaat. Zonder God zouden er geen relaties bestaan. Hij heeft de verhoudingen bepaald tussen alle elementen van Zijn schepping. Wanneer de mens daarin ingrijpt, ontstaat er chaos. Denk maar eens aan het menselijk ingrijpen in natuur en milieu. Relaties tussen mensen onderling lopen stuk als er geen relatie is met Hem Die de relatie heeft gegeven.

Een mens in eenzaamheid, zonder contact of relaties met anderen, functioneert niet als mens. Relaties met anderen zijn nodig om iemands persoonlijkheid te vormen. God heeft dat in de mens gelegd. Zoals hierboven al is opgemerkt, spreekt God er al op de eerste bladzijden van de Bijbel over dat het niet goed is dat de mens alleen is. Nadat Hij Adam en Eva heeft geschapen, komt Hij “in de namiddag” in de hof bij hen (Gn 3:8). Hier zien we dat God met de mens omgang wil hebben.

Al heel snel zien we dat die omgang van het ene op het andere moment radicaal verbroken wordt (Gn 3:1-24). De oorzaak daarvan is dat de mens meer geloof hecht aan wat de duivel zegt, dan aan wat God heeft gezegd. Het verbreken van de bestaande relatie tussen God en de mens is dus niet van Gods kant gebeurd. Nee, de mens heeft door zijn eigen ongehoorzaamheid zijn relatie met God verbroken.

De gevolgen daarvan zien we in de geschiedenis van de mensheid. In onze huidige maatschappij merken we dat op een niet eerder vertoonde wijze. De heersende christelijke waarden en normen, gebaseerd op Gods Woord, zijn niet langzaam aan het verdwijnen, maar zijn overboord gegooid. Christelijke waarden en normen zijn tot voor kort, hoewel vaak slechts traditioneel en niet uit overtuiging, toch controlerende en bewarende factoren in de onderlinge relaties geweest. Met het verlies hiervan zijn mensen alle houvast en inhoud van de relaties van het verleden kwijtgeraakt. Mensen willen in het algemeen geen relaties met bepaalde verantwoordelijkheden meer aangaan. Het feit dat de samenleving God en Zijn Woord heeft losgelaten, heeft grote gevolgen.

Voor de samenleving als geheel ziet het er hopeloos uit, maar voor de enkeling is er hoop! In Genesis 3 staat dat nadat Eva heeft gezondigd en Adam haar in die zonde is gevolgd, God op zoek is gegaan naar de mens, want de mens heeft zich voor God verborgen. God heeft Zich echter niet voor de mens verborgen. Die zoekende gezindheid van God is altijd in Hem aanwezig. Hij is nog steeds op zoek naar mensen die zich voor Hem verbergen. Als jij je nog verbergt voor Hem, is Hij ook op zoek naar jou, want Hij wil contact met jou.

De Bijbel is het relatiehandboek bij uitstek. Daarin wordt verteld hoe iemand die door de zonde geen relatie met God en met de Heer Jezus heeft, die kan krijgen. Met eerbied gesproken: de Heer Jezus is Gods ‘Relatiegeschenk’ aan de mensen. In de zakenwereld wordt vaak een relatiegeschenk aan handelspartners gegeven om daarmee de goede verstandhouding tussen de partijen te onderstrepen. Zo is het met Gods ‘relatiegeschenk’ in Christus niet. Er is helemaal geen relatie in stand te houden: wij hebben de relatie verbroken, kapotgemaakt.

Hoe reageert God daarop? Hij wil een relatie en heeft daarvoor de Heer Jezus gegeven: “Want zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat maar eeuwig leven heeft” (Jh 3:16). Als jij Gods ‘Relatiegeschenk’ nog niet hebt aangenomen, doe het dan nu. Als jij Christus van harte aanneemt, heb je geen dorst meer naar de dingen van het leven die nu nog je leven beheersen, maar die nooit jouw dorst kunnen lessen. In plaats daarvan drink je dan van het water dat Hij jou geeft en dat is levend water.

Je kunt de relatie met de Heer Jezus eenvoudig aangaan door oprecht te bidden: “O God, wees mij, de zondaar, genadig!” (Lk 18:13). God heeft nooit een zondaar afgewezen die met berouw over zijn zonden tot Hem is gekomen. Dit wordt schitterend weergegeven in de geschiedenis van de verloren zoon die de Heer Jezus vertelt (Lk 15:11-32). Deze zoon heeft de relatie met zijn vader verbroken. Hij zegt zijn vader vaarwel en trekt de wijde wereld in. In een ver land leeft hij een losbandig leven. Het vermogen dat hij van zijn vader heeft meegekregen, maakt hij met hoeren op. Maar wanneer alles op is, merkt hij dat het voorbij is met het feest. Veel geld, veel vrienden. Geen geld, weg vrienden.

In diepe ellende komt hij ten slotte bij de varkens terecht. Daar komt hij tot zichzelf. Hij denkt terug aan thuis, aan zijn vader. Dan neemt hij het besluit: “Ik zal opstaan en naar mijn vader gaan en tot hem zeggen: Vader, ik heb gezondigd tegen de hemel en voor u, ik ben niet meer waard uw zoon te heten; maak mij als een van uw dagloners” (Lk 15:18-19). Dan staat hij op en gaat op weg naar zijn vader. En wat lees je dan van zijn vader? Echt aangrijpend: “Toen hij [die zoon] nog veraf was, zag zijn vader hem en werd met ontferming bewogen, en liep snel op hem toe, viel hem om de hals en kuste hem innig” (Lk 15:20). Wat een ontvangst! Wat een herstel van de relatie! Daar durf je toch niet van te dromen? Maar zo is God! Voor jou!

God kán jou al je zonden vergeven, omdat Zijn Zoon, Jezus Christus, op het kruis is gestorven. Door de zonde is ook de dood in de wereld gekomen. “Het loon van de zonde is de dood” (Rm 6:23). Dat loon heeft de Heer Jezus ontvangen op het kruis. Hij heeft Zich vrijwillig laten kruisigen en is gestorven in de plaats van ieder die zich met oprecht berouw over zijn zonden tot God keert. Wanneer jij tot God gaat met de erkenning dat jij het oordeel verdient, mag jij erop vertrouwen dat de Heer Jezus het oordeel over jouw zonden heeft gedragen. De Heer Jezus is ook opgestaan uit de doden. Hij is dood geweest en is levend tot in alle eeuwigheid (Op 1:18).

Om de aard van bepaalde ontwikkelingen in de maatschappij met betrekking tot het huwelijk juist te kunnen beoordelen, is een relatie met God onontbeerlijk. Het is noodzakelijk Hem te betrekken bij de vragen die door bepaalde ontwikkelingen in de maatschappij worden opgeroepen. Bij alle ‘buitenhuwelijkse kwesties’ is de grote vraag uit welke bron ze komen, waardoor ze zijn ontstaan: komen ze van God en hebben ze dus een Goddelijke oorsprong óf zijn ze door mensen bedacht en komen ze uit de koker van de satan, Gods gezworen tegenstander? Het antwoord op die vraag komt van God Zelf. Hij geeft in duidelijke taal in de Bijbel aan hoe Hij de dingen ziet, zoals we zullen zien.

Een mens die zonder relaties opgroeit, wordt een onmens. In deze tijd van digitalisering zien we dat steeds meer mensen zich terugtrekken op hun kamertje en via internet allerlei contacten leggen. Daarbij blijft de mens zonder een echte relatie, zonder de vraag naar investering en het voldoen aan verantwoordelijkheden die bij het aangaan van een relatie horen. De resultaten daarvan vinden we in het verdwijnen van de natuurlijke gevoelens en liefde. Daarvoor in de plaats komt een verkilling en verharding van relaties die hand over hand toeneemt.

Iemand kan pas goed in relaties functioneren als zijn relatie met God in orde is. Iemand kan veel vrienden en andere relaties hebben, maar hij is niet in staat om een goede relatie met iemand te hebben als hij geen levende relatie met God door het geloof in de Heer Jezus heeft. Er kunnen goede vriendschappen en ook goede huwelijken zijn tussen ongelovigen, maar de ware relatie, de basis van de echte relatie ontbreekt. Daardoor is het niet mogelijk te beantwoorden aan Gods doel met een relatie.

Als er een levende relatie met God en de Heer Jezus is, zijn we in staat de relaties tussen mensen onderling op de goede manier te bezien, te waarderen en te beleven. Die goede manier is dat jij en ik er voor de ander zijn. De kracht van een goede relatie is niet wat de ander voor jou en mij is, maar wat jij en ik voor de ander en speciaal voor God zijn. We gaan dat verderop toespitsen op het huwelijk, een relatie die op een bijzondere manier, de meest intense manier, wordt beleefd. Ook hier is het als uitgangspunt belangrijk voor een mens dat hij weet: ik ben er voor God, ik ben door Hem gekend en door Hem geaccepteerd.

Dat werpt de vraag op waar het in het leven, jouw en mijn leven, uiteindelijk om gaat. Ik neem aan dat we graag een goede relatie met God en ook goede relaties met mensen hebben. Er kunnen soms problemen in de gevoelens ontstaan wanneer het in ons leven allemaal niet zo lekker loopt als we wensen. Dan wil God ons eraan herinneren hoe Hij over ons denkt en dat Hij met ieder mens een relatie wil. Hij wil ons laten voelen en ons er bewust van laten worden dat Hij er is en dat Hij een plan met ons leven heeft.

We zijn niet toevallig in de wereld terechtgekomen, maar als een bewuste handeling van God hier geplaatst. Het besef dat Hij een plan met ons leven heeft, geeft het leven inhoud en betekenis. Gods doel met ons leven is dat we er in de eerste plaats zijn voor Hem en in de tweede plaats voor de ander. De Heer Jezus leert ons in de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan dat we niet moeten vragen: wie is mijn naaste, maar: voor wie kan ik een naaste zijn (Lk 10:36)? Dat geeft ons leven kleur, dat maakt ons leven belangrijk voor God en ook voor de ander, wie die ander dan ook mag zijn.